اثر قارچ های میکوریز آربوسکولار بر برخی خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی یک خاک تحت کشت گوجه فرنگی و جوبهاره

قارچ های میکوریزی نقش کلیدی در بهبود خصوصیات فیزیکی، هیدرولیکی، بیولوژیکی و شیمیایی خاک ایفا می کنند. در خاکهای درشت بافت به علت پائین بودن میزان کلوئیدهای رسی و هوموس، پایداری خاکدانه ها ضعیف است. همچنین در این خاکها به دلیل وجود منافذ درشت فراوان، هدایت هیدرولیکی بالا بوده و ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی پائین می باشد. در نتیجه آبشویی و انتقال آلاینده ها به آبهای زیرزمینی به سهولت انجام می پذیرد. اهداف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر قارچ های میکوریزی بر خصوصیات فیزیکی شامل توزیع اندازه منافذ (ماکرو، مزو و میکرو)، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، جرم مخصوص ظاهری و حقیقی و تخلخل کل، خصوصیات هیدرولیکی شامل رطوبت های ظرفیت مزرعه، نقطه پژمردگی دائم و قابل استفاده گیاه و هدایت هیدرولیکی اشباع در یک خاک درشت بافت زیر کشت گیاهان جوبهاره و گوجه فرنگی در شرایط گلخانه ای بود. آزمایش با استفاده از دو گونه قارچ میکوریز آربوسکولار شامل گلوموس اتونیکاتوم (gi) و گلوموس اینترارادیسز (ge) و یک تیمار شاهد (بدون قارچ) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در یک خاک لوم شنی قلیایی انجام گرفت. خاک گذرانده شده از الک 75/4 میلی متر در شرایط استریل در گلدان های پلاستیکی با قطر و ارتفاع به ترتیب 75/19 و 20 سانتی-متر بر اساس جرم مخصوص ظاهری خاک مزرعه (g/cm3 28/1) پر شد. به هر گلدان (به استثنای تیمار شاهد) 100 گرم زاد مایه قارچی اضافه گردید. بذور جوبهاره ضد عفونی شده در خاک گلدان ها کشت گردید. بذور گوجه فرنگی پس از ضد عفونی در پرلیت استریل برای تولید نشاء کشت گردید. نشاء های گوجه فرنگی به گلدان های حاوی خاک استریل منتقل شدند. بعد از پایان دوره رشد گیاهان، نمونه های خاک دست خورده و دست نخورده از عمق 10 تا 15 سانتی متر گلدان ها تهیه و خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی فوق الذکر در آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که قارچ های gi و ge به ترتیب تحت کشت گیاهان گوجه-فرنگی و جوبهاره باعث افزایش معنی دار (01/0 > p) میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (mwd) به میزان 4/193 و 8/288، 6/113 و 8/201 درصد، منافذ مزو (30 تا 75 میکرومتر) به میزان 7/49 و 9/25، 8/20 و 8/27 درصد و منافذ میکرو (کوچکتر از 30 میکرومتر) به میزان 5/5 و 6/19، 5 و 1/14 درصد، رطوبت ظرفیت مزرعه ای (fc) به میزان 1/14 و 1/35، 6/12 و 7/24 درصد، رطوبت نقطه پژمردگی دائم (pwp) به میزان 4/12 و 6/22، 1/11 و 1/20 درصد، آب قابل استفاده (awc) به میزان 9/14 و 3/41، 3/13 و 1/27 درصد و کاهش جرم مخصوص ظاهری (db) به میزان 1/4 و 8، 4/3 و 1/5 درصد، منافذ ماکرو (بزرگتر از 75 میکرومتر) به میزان 2/10 و 1/14، 5/9 و 3/17 درصد و هدایت هیدرولیکی اشباع (ks) به میزان 4/52 و 8/70، 8/68 و 2/88 درصد نسبت به شاهد گردید. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق قارچ های میکوریزی در اصلاح و یا بهبود خصوصیات خاکهای درشت بافت بسیار مفید می باشند.